Geschiedenis

Dwars door de Appelbergen loopt de zandweg: de Hoge Hereweg. Deze zandweg was ooit onderdeel van de belangrijkste verbinding van Groningen met Emmen en Coevorden. Qua verkeersverbinding vergelijkbaar met een huidige snelweg. De oude verkeersader liep hier over de hooggelegen Hondsrug en was dus ook in natte tijden vrij goed begaanbaar. Het intensieve verkeer met karren en koetsen veroorzaakte desondanks diepe sporen. Als de assen de grond raakten, werd de weg niet gerepareerd, maar ging men naast het oude spoor rijden. Zo werd een brede bundel van karrensporen gevormd waarbij de aanwezige vegetatie werd vermorzeld. Het zand kwam weerloos aan de oppervlakte te liggen. In een droog voorjaar kon het losse zand door de wind worden opgenomen en begon een proces dat op meerdere plaatsen nauwelijks nog te stuiten was. De uitgestoven kuilen vergrootten zich en het weggeblazen zand bedekte de omgeving. In de Appelbergen is op deze manier een flinke zandverstuiving ontstaan, die in de negentiende eeuw door het planten van grove dennen tot stilstand werd gedwongen. Het ontstaan van Het natuurgebied van 40 ha groot.

Tegen de Appelberegen aan direct achter het paviljoen ligt de Glimmer Es, het is grotendeels in gebruik als boomkwekerij. De weg over de es is een oud kerkepad naar Noordlaren. Bij opgravingen in 1969 werden de resten van 2 vernielde hunnebedden aangetroffen en voorwerpen uit de prehistorie. Enkele gletsjerkuilen uit de ijstijd zijn zijn in dit gebied te herkennen.

Groningers spreken de naam Appelbergen uit met de klemtoon op de è, dus als het woord appèl, in de juridische / militaire betekenis. Van oorsprong werd de naam uitgesproken met klemtoon op de a, dus als het woord appel (= vrucht), waarbij appel verwijst naar dennenappels. Deze appels gebruikte men vroeger als brandstof om te koken en te verwarmen.De verschuiving van klank is het gevolg daarvan dat het bos jarenlang als oefenterrein werd gebruikt. De als grap bedoelde uitspraak is zo ingeburgerd, dat veel Groningers degenen die de naam “fout” uitspreken corrigeren. De naamsverklaring die teruggaat naar 1672, is wellicht nog het aardigst. In dat jaar verklaarden Frankrijk, Engeland, de bisschop van Keulen en de vorst-bisschop van Münster, Berend van Galen (Bommen Berend) tesamen de Republiek der Nederlanden de oorlog. In Noord Nederland traden vooral troepen uit Münster en Keulen op. In juli 1672 namen de invallende troepen een aantal Oostgroninger schansen in. De vesting Bourtange hield goed stand en bleef intact. De aanvallers trokken er omheen, maar moesten een lange omweg maken omdat alle lage landen onder water gezet waren. De enige droge route voor manschappen, ruiters en geschut van de Duitse troepen liep over de Hondsrug. De legers van Bommen Berend (24.000 man) bivakkeerden rond de huidige Appèlbergen. Volgens een overlevering stonden hier tussen de stuifzandheuvels elke morgen duizenden soldaten op appèl! Via de Appèlbergen en de Hereweg kwamen ze voor de zwaar verdedigde stad te staan.

1900

In het natuurgebied de Appelbergen werd een uitspanning gebouwd(Paviljoen) en wat later, in de dertiger jaren, het zwembad aangelegd. De Appelbergen werd mede daardoor een geliefd uitgaansgebied voor Groningers. In dit bos, dat na WO 2 een tijdlang militair oefenterrein is geweest, kwam in de vijftiger jaren de “buitenschool”, een openluchtschool voor zieke leerlingen

Op het grasland direct naast het paviljoen “de Mosterdpot” hebben ook een aantal sport verenigingen hun geschiedenis. De Groninger hockey club GHHC speelde hier van 1930 tot 1945 en was daar zeer succesvol. Ook de VV Glimmen heeft hier in haar eerste jaren na 1967 gespeeld.

Appelbergen, een gebied waar vroeger vooral de Groningers hun vrije dag doorbrachten, is tegenwoordig het domein van vele dagjesmensen en natuurliefhebbers uit de wijde omgeving.